Misvægi atkvæða í ESB

Pistlar
Share

Ritstjóri Fréttablaðsins telur misvægi atkvæða vera brot á grundvallarmannréttindum og segir að stjórnmálafræðingar hafi ekki fundið í veröldinni jafnkerfisbundin mismunun og hann telur vera hér á landi. Með þessu styður hann þá skoðun sína að landið eigi að vera eitt kjördæmi og finnur að því í skoðun föstudagsblaðsins að ég skuli vera annarrar skoðunar.

Nú liggja fyrir úrslit í kosningunni til stjórnlagaþings þar sem landið var eitt kjördæmi. Það fyrirkomulag leiðir greinilega fram að meirihlutinn fær ekki aðeins meirihluti þingsæta heldur nánast öll. Minnihlutinn fær nánast enga fulltrúa kjörna af sínu landsvæði. Kjósendur á Vesturlandi, Vestfjörðum, Norðurlandi vestra, Austurlandi, Suðurlandi og Suðurnesjum eru sviptir fulltrúum sínum. Þetta misvægi er miklu meira en það sem ritstjóri Fréttablaðsins hafði áður gagnrýnt, en lætur samt nú óátalið. Það skipir líklega öllu máli á hvort veginn misvægið er.

Misvægi atkvæða er víða þekkt og er rökstutt með því að líta til allra þátta og vega þá og meta saman. Íbúar í höfuðborg Bandaríkjanna fá ekki að kjósa til öldungadeildar, þar sem þeir hafi mikil áhrif fyrir í krafti aðseturs þingsins og ríkisstjórnar. Misvægi atkvæða í Kaliforníu og Alaska er 1:54, en bæði ríkin kjósa 2 fulltrúa til öldungadeildar þrátt fyrir að íbúar séu 54 sinnum fleiri í Kaliforníu en Alaska. Misvægi atkvæða í Bretlandi milli kjördæma er mjög almennt og er mest ríflega 1:4 . Við það bætist, að atkvæði greidd frambjóðendum sem ekki ná kjöri falla dauð vegna kjördæmafyrirkomulagsins, sem er án jöfnunarþingsæta. Fyrir vikið er mjög mikið misvægi atkvæða milli flokka.

En kannski er athyglisverðast misvægið milli landa í kosningum til Evrópuþingsins. Ég hygg að ritstjóri Fréttablaðsins sé fylgjandi því að Íslendingar gangi í Evrópusambandið. Evrópuþingið er sameiginlegt þing allra kjósenda Evrópusambandslandanna og hefur vaxandi völd. Þingmenn þess eru kosnir í almennum kosningum rétt eins og er til þjóðþinga og hvert aðildarland er eitt eða fleiri kjördæmi eftir atvikum. Í kosningunum í fyrra var misvægi atkvæða milli kjósenda í Möltu og Danmörk 5:1, milli Danmerkur og Þýskalands 2:1 og milli Möltu og þýskalands 10:1. Þetta þýðir að kjósandi í Möltu hafði fimm sinnum meiri áhrif með atkvæði sínu en kjósandi í Danmörku og tíu sinnum meiri áhrif en kjósandi í Þýskalandi.

Þetta er fyrirkomulag sem ritstjórinn segir vera brot á grundvallarmannréttindum, en ESB og aðildarlönd þess eru greinilega ekki á þeirri skoðun. Ef Íslendingar ganga í sambandið og fá jafnmarga þingmenn og Malta þá vex mesta misvægi atkvæða í Evrópuþingskosningum upp í 15:1 Íslendingum í vil. Ég veit ekki annað en að íslensk stjórnvöld og þeir sem vilja inngöngu Íslands í ESB geri kröfu til þess að fá þetta misvægi atkvæða.

Útkoman verður þá þessi: Innanlands verði landið eitt kjördæmi og tryggi þannig Höfuðborgarsvæðinu sem mest áhrif, en þegar kjósa á til Evrópuþingsins skuli vera mikið misvægi til þess að Íslendingar, það er að segja Höfuðborgarsvæðið, hafi mun meiri áhrif en kjósendafjöldi gefur tilefni til. Þá hverfa „mannréttindabrotin“ eins og dögg fyrir sólu og verða nauðsynleg.
Svona málflutningur er hreinn tvískinnungur og getur ekki gengið.

Athugasemdir