Það var staðfest í fréttum RÚV í liðinni viku að útlendingum er mismunað í launum. Það kom fram hjá formanni Samiðnar Finnbirni Hermannssyni. Þeim eru greidd lágmarkslaun en Íslendingar fá hærri laun. Finnbjörn telur að ekki séu komin fram merki þess að laun Íslendinganna séu tekin að lækka en greinilega er útlendingunum mismunað og á þeim brotið með því að Íslenskir atvinnurekendur greiði þeim lægri laun.
Svipaðar upplýsingar höfðu áður komið fram í skýrslu Þóru Helgadóttur, starfsmanni Kaupþings, frá janúar 2007. Þar kemur fram að vísbendingar megi greina í þá veru að erlent vinnuafl sé að þiggja lægri laun en innlent líkt og gerst hefur í Bretlandi og Svíþjóð. Vísar hún til launaþróunar í byggingariðnaði og mannvrikjagerð skv. upplýsingum frá Hagstofu Íslands, en einmitt í þeim greinum er mest erlent vinnuafl.
Nýlega voru fréttir frá Bretlandi um áhyggjur ráðamanna þar af launaþróun láglaunafólks í kjölfar opnunar Bresks vinnumarkaðar fyrir nýju löndunum 10 í Evrópusambandinu. Ný gögn benda til þess að lágu launin fari lækkandi í kjölfar mikils innflutnings á vinnuafli frá þessum löndum og að atvinnuleysi fari vaxandi meðal ófaglærðra. Bretar opnuðu sinn vinnumarkað tveimur árum fyrr en Íslendingar, svo það er fróðlegt að fylgjast með þróuninni þar. En það verður að hafa í huga að fjöldinn sem hingað hefur komið á síðustu tveimur árum er margfalt meiri en í Bretlandi svo það má búast við að svipaðar afleiðingar komi fram fyrr og verði meiri en gerist þar.
Opnun vinnumarkaðarins fyrir launafólki frá löndunum í Austur Evrópu ekki vandalaust verk hvorki hér á landi né annars staðar þar sem lífskjör eru miklu betri en í nýju aðildarlöndunum. Þegar ákveðið var að nýta ekki heimildir EES samningsins um frestun á frjálsri för launamanna frá nýju ríkjunum voru margir aðilar sem vöruðu við því. Það var ekki af því að viðkomandi væru rasistar eða þaðan af verri heldur af því að áhrifin geta verið að ýmsu leyti slæm bæði fyrir Íslendinga og erlenda launafólkið.
ASÍ benti t.d. á að ótti væri við að verkafólk frá nýju ríkjunum væri tilbúið að sætta sig við lakari kjör en hér gilda . Lagði sambandið til að málinu yrði frestað í 3 ár. Verkalýðsfélag Húsavíkur benti á að offjölgun verkafólks frá láglaunasvæðum myndi valda tekju- og lífskjaraskerðingu fyrir íslenskt launafólk og að réttindi erlenda fólksins yrðu ekki tryggð. Svipaðar áherslur komu fram hjá Verkalýðsfélagi Akraness.
Afl, starfsgreinafélag Austurlands, sem hefur ef til vill mesta reynslu af þessari stöðu vegna framkvæmdanna við Kárahnjúkavirkjun og álverið í Reyðarfirði, sendi alþingismönnum ályktun þegar breytingin var til meðferðar á Alþingi í apríl 2006, og upplýsti að trúnaðarráð félagsins teldi þegar hafna þróun í þá átt að íslensku starfsfólki sé sagt upp störfum og erlent launafólk á lægri launum ráðið í staðinn. Lítur trúnaðarráðið svo á að í óheftum innflutningi felist bein aðför að kjörum íslensks launafólks sem muni auk þess grafa undan grundvallaratriðum velferðarkerfisins.
Forystumenn Samfylkingarinnar og Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs hafa ákveðið að leggjast algerlega gegn allri viðleitni Frjálslynda flokksins til þess að verja hagsmuni verkafólks og iðnaðarmanna með því að hafa stjórn á þeim fjölda erlendra launamanna sem geta á hverjum tíma komið til landsins og keppt við innlenda vinnuaflið um vinnuna eða gripið til annarra ráð sem verja kaup og kjör launafólks. Þeir eru sammála fulltrúum stjórnarflokkanna og atvinnurekenda og meta aðra hagsmuni meira.
Það eru mörg dæmi um að útlendingar ráða sig til vinnu fyrir lægri laun en Íslendingar sætta sig við. Þau eru til úr sjávarútveginum, byggingariðnaði og ýmsum iðngreinum. Þessi staða mun auðvitað hafa áhrif á laun Íslendinganna til lækkunar líka þegar fram líða stundir. Það er athyglisverð staðreynd að á síðustu árum hafa meðallaun á Vestfjörðum hríðfallið í hlutfalli af launum á höfuðborgarsvæðinu. Þau voru um 90% árið 1998 en voru komin niður í 80% sex árum seinna. Það eru ekki ýkja mörg ár síðan launin á Vestfjörðum voru þau hæstu á landinu. Það er líka staðreynd að hlutfall erlends vinnuafls hefur óvíða verið hærra en einmitt á Vestfjörðum á þessum árum.
Nú er Seðlabankinn að spá því að atvinnuleysi geti orðið allt að 5% eftir tvö ár og um 6000 störf tapast. Halda menn að þá sé hægt að senda útlendingana úr landi eins og hverja aðra vöru sem ekki er þörf fyrir lengur? Auðvitað ekki, þeir hafa fullan rétt til þess að vera hér áfram og hafa margir hverjir sest hér að og munu leita sér að starfi og áfram vera tilbúnir að þiggja lágmarkslaunin.
Ég hef eingöngu fjallað um launaþáttinn í þessum pistli en það eru fleiri sjónarhorn sem þurfa athugunar við svo sem þróun til stéttaskiptingar milli Íslendinga og útlendinga eftir launum og störfum, búsetuþróun eftir þjóðerni og árekstrar milli menningarhópa, ekki síður milli erlendra hópa en milli íslendinga og útlendinga, en það er efni í annan pistil. En öllum á að vera ljóst að opinn vinnumarkaður fyrir alla er ekki einboðið mál og algerlega ástæðulaust að úthrópa þá sem vilja verja hagsmuni almenns launafólks.
Þeir sem hæst hrópa nú vilja kannski ekki að almenningur átti sig á því hvaða hagsmuni þeir hafa í fyrirrúmi og grípa þess vegna til stóryrðanna. Hver veit?
Athugasemdir