Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri grænna, skrifar grein í Fréttablaðið í dag og leitast við að draga skarpar pólitískar línur milli Samfylkingarinnar og Vinstri grænna annars vegar og núverandi stjórnarflokka, Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks, hins vegar. Er það kjarninn í málflutningi Katrínar að stjórnarstefnan sem birtist m.a. í fjárlagafrumvarpinu marki stefnuna aftur til hægri. En ástæða er til þess að efast og líta á þessa pólitísku greiningu sem hentugleikaskýringu. Það má færa, því miður, allt of góð rök fyrir því að stefnubreytingin sé mun minni en af er látið og sé jafnvel bara frá hægri til hægri.
Katrín nefnir, sem rétt er, að gamla ríkisstjórnin gerði margt gott varðandi ríkisfjármálin þrátt fyrir ótrúlega erfiðar aðstæður. Telur hún að einkum þrennt aðgreini ríkisstjórnirnar tvær, framlög til heilbrigðismála, lækkun skatta og gjalda á velmegandi, eins og veiðigjald í sjávarútvegi og fjárframlög til fjárfestinga og uppbyggingar.
Þarna er Katrín á hálum ís. Munurinn á "góðu ríkisstjórninni" sem hún sat og "þeirri vondu" sem hún situr ekki í er ekki sem skyldi.
Veiðigjaldið í sjávarútvegi var loks hækkað undir lok kjörtímabilsins og komst aldrei almennilega til framkvæmda. Þrátt fyrir methagnað í sjávarútvegi öll árin frá 2009 -2013 lét gamla ríkisstjórnin hjá líða í rúm 3 ár að breyta veiðigjaldinu að neinu ráði. Sömu flokkar láku niður eins og bráðið smjör fyrir útgerðarauðvaldinu , hentu frá sér stefnu sinni um grundvallarbreytingar á úthlutun veiðiheimilda umsvifalaust eftir kosningarnar 2009 og buðu núverandi handhöfum kvótann áfram með 15 ára ríkisábyrgð gegn lagabreytingum. Sjávarútvegurinn lagði nánst ekkert til í ríkissjóð til þess að takast á við ómælda erfiðleika þjóðarinnar. Núverandi kvótaflokkar fara áfram sínu fram,eins og vitað var fyrirfram, en það er í meginatriðum sama stefnan og var rekin á síðasta kjörtímabili. Þar er farið frá hægri til hægri.
Nýleg skýrsla Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands er staðfesting á því hversu harkalega var gengið í niðurskurði í heilbrigðiskerfinu á ráðherraferli Katrínar. Frá 2007 til 2011 var niðurskurðurinn 24% í fjárveitingum til Landsspítalans. Á kjörtímabilinu var haldinn 1200 manna fundur almennra borgara á Ísafirði til varnar Fjórðungssjúkrahúsinu og svipaður fundur var á Húsavík um sama leyti. Svona fundarsókn er engin tilviljun heldur lýsir því að of langt var gengið að mati fundarmanna, sem voru óttaslegnir. Það hefur verið góður skilningur á því að síðasta ríkisstjórn þurfti að grípa til erfiðra og óvinsælla aðgerða og það verður hlutskipti núverandi og næstu ríkisstjórna. En þeir sem eru við völd þurfa að heyra þegar almenningi er ofboðið og breyta samkvæmt því. Á heyrnina skorti, því miður. Ég á eftir að sjá muninn á milli ríkisstjórnanna, enn sem komið er, í fjárveitingum til heilbrigðismála.
Það má vera að skýr munur á ríkisstjórnunum muni sjást í framlögum til fjárfestinga og uppbygginga þegar upp verður staðið. Staðreyndin er auðvitað sú að engir peningar eru til og þess vegna er mikið skorið niður. Framlög til vegamál urðu harkalega fyrir barðinu eins og fram kemur í áðurnefndri skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Sárt var að horfa upp á að þurrkaðar voru út fjárveitingar til samgöngubóta á Vestfjörðum. Dýrafjarðargöng eru mikilvægasta framkvæmdin til varnar veikasta svæði landsins, en þeim var sópað út af borðinu af síðustu ríkisstjórn vegna fjárskorts. Þess í stað voru sett inn miklu dýrari jarðgöng undir Vaðlaheiði og þau að fullu og öllu greidd úr sama fjárvana ríkissjóði, en spunnin upp skáldsaga um einkaframkvæmd sem ríkissjóði væri óviðkomandi. Það er ný vinstri stefna fyrir mér að taka fé af veikum og þurfandi byggðum og færa þeim best standa á landsbyggðinni.
Stóru tíðindin í áðurnefndri skýrslu Hagfræðistofnunar eru öllum jafnaðarmönnum mikið umhugsunarefni. Pólitísku línurnar sem sjá má í skýrslunni eru þær að árin 2007 – 2011 var aukið fé sett í ríkisstofnar í mennta- og umhverfismálum en dregið saman í heilbrigðiskerfinu. Það var engin kreppa í stofnunum eins og Umhverfisstofnun og Náttúrufræðistofnun Íslands ólíkt því sem sjá má í sjúkrastofnunum landsins. Það er líka sláandi að sjá landfræðilegu mismununina sem HHÍ bendir á. Í heildina virðist höfuðborgarsvæðið ekki hafa orðið fyrir barðinu á niðurskurði í fjárveitingum og þær hafa reyndar aukist á aðliggjandi landsvæðum, Suðurnesjum og Suðurlandi. Hins vegar varð samdráttur annars staðar á landsbyggðinni frá Vesturlandi vestur og norður um til Austurlands.
Hvað á þetta að þýða? Gömlu stjórnarflokkarnir verða að gefa skýringar á þessu. Ef skýrslan gefur takmarkaða eða jafnvel villandi mynd af stefnu þáverandi ríkisstjórnarflokka þarf að koma með þær skýringar svo við höfum rétta mynd. En að því gefnu að myndin sé rétt í öllum megindráttum birtast skrýtnar áherslur frá manni að mold, frá sjúkum að ríkum útgerðarmönnum og frá landsbyggð að höfuðborgarsvæði. Ég vil trúa því að þessi mynd sé Katrínu og öðrum jafnaðarmönnum sem stóðu að síðustu ríkisstjórn ógeðfelld og vona satt að segja að til séu frambærilegar skýringar sem rétti hlut gömlu stjórnarflokkanna.
Fráfarandi stjórnarflokkar komu verulega laskaðir frá alþingiskosningunum og það verður ekki allt skrifað á efnahagshrunið og sérstaklega óskammfeilna stjórnarandstöðu núverandi stjórnarflokka. Þeir sem stóðu í brúnni þurfa að horfa í eigin barm. Þeir stýrðu ekki skútunni í veigamiklum málum eftir þeirri stefnu sem lögð var fyrir kjósendur og hlaut brautargengi.
" onclick="return fbs_click()" target="_blank" class="fb_share_link">Deila á Facebook
Athugasemdir