Stjórnarflokkarnir Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur standa höllum fæti rúmri viku fyrir kosningar. Um síðustu helgi sýndu þrjár nýlegustu skoðanakannanirnar að samanlagt fylgi þeirra væri aðeins 30 – 33%. Öruggur þingmeirihluti flokkanna á Alþingi væri samkvæmt þessu kolfallinn. Tap flokkanna myndi vera um 20% af greiddum atkvæðum. Gangi þetta eftir hafa tveir af hverjum fimm kjósendum stjórnarflokkanna snúið við þeim baki. Það er ekki aðeins mikið tap heldur yrðu slík úrslit hreint afhroð fyrir báða flokkana.
smjör drýpur af hverju strái
En þegar litið er á stöðu efnahagsmála og þróun helstu hagstærða frá 2013 ættu stjórnarflokkarnir að vera á góðri siglingu til sigurs í komandi Alþingikosningum. Efnahagsmálin hafa löngum verið langmikilvægust í augum kjósenda. Góður hagur heimilanna hefur nánast verið ávísun á góð kosningaúrslit. Öll helstu rit Seðlabanka Íslands, Peningamál, Fjármálastöðugleiki og Hagvísar segja sömu söguna um þróun efnahagsmála. Þau rit segja frá eins og Landnáma. Þar segir að Þórólfur, ferðafélagi Hrafna-Flóka, sagði smjör drjúpa af hverju strái á Íslandi eftir vetrardvöl í Vatnsfirði.
kaupmátturinn eykst um 22,5%
Frá 2013 hefur kaupmáttur ráðstöfunartekna vaxið hvert ár. Samanlagt er kaupmátturinn nú 22,5% hærri en hann var árið 2013. Það eru nánast óþekktar tölur í hagsögu Vesturlanda. Það þýðir að fjölskylda sem hafði 400 þúsund króna ráðstöfunartekjur að jafnaði árið 2013 hefur nú nærri 500 þúsund krónur til ráðstöfunar eftir skatta. Til viðbótar er því svo spáð að kaupmátturinn muni enn vaxa á næsta ári og þá um 5,2%. Þá bætast 25 þúsund króna við ráðstöfunartekjurnar í hverjum mánuði ef það gengur eftir. Samanlögð aukning kaupmáttar að raungildi yrði þá orðin 29% á fjórum árum.
atvinnuþátttaka 80%
Atvinnuleysi hefur stórlega minnkað. Það var 5,4% árið 2013 en er komið í 3,3% og reyndar er það metið sem 2,7% þegar tekið hefur verið tillit til árstíðabundinnar sveiflu í atvinnu. Atvinnleysi hefur ekki verið minna síðan 2008. Að sama skapi hefur atvinnuþátttakan aukist. Hún var 77% árið 2014 en er nú komin yfir 80%. Störfum hefur að mati Seðlabankans fjölgað um 3% á þessu ári.
Mikil bjartsýni ríkir um horfurnar í atvinnumálum. Væntingar 75% af 400 stærstu fyrirtækjum landsins eru þær að horfurnar séu góðar og liðlega 50% almennings lítur núverandi ástand jákvæðum augum.
jákvæð erlend skilyrði
Hagstæð þróun á erlendum mörkuðum hefur lagst með íslensku þjóðinni. Verð sjávarafurða í erlendum gjaldeyri hækkað árið 2014 um 7,7%. Árið 2015 hækkaði verðið enn meira og þá um 10,9% og á þessu árið er hækkunin metin á 2,5%. Samanlögð hækkun á þessum þremur árum er 22,4%. Það er með því allra besta sem um getur á nokkru þriggja ára bili. Til viðbótar þessum ávinningi þjóðarbúsins kemur svo að verð á olíu og bensínu í USD, bandarískum dollar hefur lækkað um 60% á sömu þremur árum 2014-2016.
verðbólga
Hagstæðu ytri skilyrðin hafa leitt til þess að þrátt fyrir miklar launahækkanir hefur verðbólgan verið innan við 2½% frá byrjun árs 2014 og spáð er að frekari frekari hjöðnun verðbólgu sé framundan.
fasteignaverð hækkar um 50%
Frá 2010 hefur íbúðaverð í Reykjavík innan Hringbrautar, í Vesturbænum og Hlíðunum hækkað að raungildi um 50% og er nú um 5% hærra en það var þegar hæst í lok árs 2007. Í öðrum hverfum höfuðborgarsvæðisins er raunhækkunin minni en þó 37%. Síðustu 12 mánuði hefur raunhækkun íbúðarhúsnæðisins verið 12% . Atvinnuhúsnæði hefur hækkað á þessum tíma enn meira eða um 14,3%. Vegna hækkunar fasteigna hefur veðsetningarhlutfall íbúðarhúsnæðis lækkað jafnt og þétt og er nú komið niður í 37%.
skuldir heimilanna lækka um 94%
Frá 2010 hafa skuldir heimilanna lækkað um 94% af áætluðum ráðstöfunartekjum eins árs. Hlutfallið er nú 156% en var þá 250%. Það er byltingarkennd lækkun á skuldum heimilanna. Skuldir vegna íbúðakaupa eru 2015 samkvæmt skattframtölum einstaklinga eru nánast sama krónutala og var 2010 en eignamat fasteignanna hefur hækkað um liðlega 500 milljarða króna.
Nærri helmingur framteljenda telur fram íbúðaskuldir. Hrein eign þeirra var í árslok 2015 1.353 milljarðar króna og hafði aukist um 20% að raunvirði á aðeins einu ári. Fimm árum áður, í árslok 2010 var hrein eign þessa hóps aðeins 516 milljarðar króna á verðlagi ársins 2015. Hrein eign hefur nærri þrefaldast og aukist um 840 milljarða króna. Skuldsetning heimila og fyrirtækja í hlutfalli við landsframleiðslu er nú sögulega lág. Hvað vilja menn meira?
skuldir ríkissjóðs lækka um 120 milljarða króna
Skuldir ríkissjóðs héldu áfram að lækka og voru aðeins 51% af vergri landsframleiðslu í lok ágúst 2016. Höfðu skuldirnar lækkað um 10% frá áramótum. Lækkunin á árinu er orðin 120 milljarðar króna, einkum vegna stöðugleikaframlagsins. Staða ríkissjóðs er traust.
spilling og ranglæti drýpur líka af hverju strái
Spurningin sem við blasir er þessi: af hverju eru stjórnarflokkarnir að tapa í komandi kosningum? Svarið sem líklega kemst næst því að skýra óvinsældir ríkisstjórnarinnar er spilling,misskipting og ranglæti. í forystusveit beggja flokka hafa verið einstaklingar sem setja sig á annan stall en almenning og finnst það bæði sjálfsagt og eðlilegt. Svo spilltur var fyrrverandi forsætisráðherra að hans eigin flokkur varð að höggva hann af sér. Fylgið hrynur jafnt og þétt af Sjálfstæðisflokknum vegna forystu sem sér ekki siðleysið í því að gefa margítrekað loforð fyrir síðustu Alþingiskosningar sem svo aldrei stóð til að efna.
Pamana siðferðið svífur yfir flokknum og Kári Stefánsson hitti naglann á höfuðið þegar hann sagði að formaður Sjálfstæðisflokksins kynni best við sig á gráa svæðinu milli stjórnmála og viðskipta. Annar eins Borgunarmaður fyrirfinnst ekki í stjórnmálunum. Svo má nefna Orkubú Vestfjarða. Misskiptingin er yfirþyrmandi og sést best í lækkun á skattheimtu af þeim sem geta borgað og viðvarandi naglaskap í garð heilbrigiskerfisins. Það drýpur of mikil spilling og of mikið ranglæti af góðærisstráunum. Þess vegna eru stjórnarflokkarnir að tapa.
Kristinn H. Gunnarsson
hagfræðingur og stjórnmálafræðingur
" onclick="return fbs_click()" target="_blank" class="fb_share_link">Deila á Facebook
Athugasemdir